فن سی پی یو
یا خنک‌کننده‌های CPU سینک‌های حرارتی هستند که به طور خاص برای حذف گرمای تولیدشده توسط یک واحد پردازش مرکزی (CPU) طراحی شده‌اند. آن‌ها فن‌هایی یکپارچه برای خنک‌کنندگی هستند که با سوکت‌های استاندارد CPU هماهنگی دارند.
کامپیوترها باید کمترین گرمای ممکن را تولید کنند، زیرا دمای بالا به اجزای نیمه‌هادی آسیب می‌رساند و سرعت پردازنده را کاهش می‌دهد. قابلیت اطمینان قطعات داخلی رایانه نیز با افزایش دمای محیط کاهش می‌یابد. به طوری که وقتی دمای محیط دو برابر می‌شود، در حدود 25 درصد از راندمان یک قطعه سخت‌افزاری کاسته خواهد شد.
پردازنده‌های مرکزی (CPU) و واحد پردازش گرافیکی (GPU) مولدهای اولیه گرما در یک کامپیوتر هستند و «نقاط داغ» یک کیس کامپیوتر را تشکیل می‌دهند. بنابراین، برای کاهش گرمای این مناطق، از فن‌های سی پی یو استفاده می‌شود تا جریان هوا در داخل کیس افزایش یابد. در این صفحه از وب سایت امارات کامپیوتر اطلاعات جامعی در خصوص این قطعه حساس بدست خواهید آورد .
فن سی پی یو چیست؟
اکثر کامپیوترها حداقل دارای یک فن هستند تا بتوانند هوای خنک را از محیط به کیس وارد کنند و هوای گرم را از داخل کیس به بیرون هدایت کنند. همچنین از فن‌ها می‌توان برای انتقال هوای گرم از طریق هیت سینک استفاده کرد تا کیس کاملا خنک شود. فن‌های خنک‌کننده با استفاده از پیچ به کیس کامپیوتر متصل می‌شوند و معمولا با استفاده از یک اتصال سه یا چهار پین Molex به اجزای سیستم متصل خواهند شد.
طراحی یک شاسی کامپیوتر(کیس) با فن خنک‌کننده نیاز به بررسی دقیق جریان هوا دارد. رایانه‌های رومیزی و لپ تاپ های مدرن حداقل دارای یک فن اگزوز هستند و امکان نصب چند فن در کیس‌های رومیزی وجود دارد. یک پیکربندی چند فن ممکن است شامل یک فن خروجی، یک فن کششی برای افزایش سرعت هوای ورودی و یک فن جانبی برای ورودی یا خروجی باشد.
فن سی پی یو زمانی استفاده می‌شود که جریان هوای طبیعی برای حذف گرما کافی نباشد. جریان هوای ناکافی تقریبا در همه رایانه‌های مدرن، معمول است و پردازنده‌های سریع‌تر به سیستم خنک‌کننده قوی نیاز دارند.
سیستم خنک‌کننده CPU
پردازنده، مغز هر سیستم کامپیوتری است و در هر ثانیه، میلیون‌ها محاسبه را انجام می‌دهد. با این حال، این توان پردازشی بالا می‌تواند گرمای زیادی تولید کند. این گرما برای غیرفعال کردن وسایل الکترونیکی ظریف مانند CPU کافی است. بنابراین نصب یک فن سی پی یو برای دفع گرما ضروری است. نصب سیستم‌های خنک‌کننده در کامپیوتر شما می‌تواند عمر آن را افزایش و احتمال آسیب به سیستم‌های تجاری مهم را کاهش دهد.
همرفت
همرفت، اصل اساسی ترمودینامیکی پشت خنک‌کننده CPU است. یک جسم داغ مقداری از آن گرما را به مولکول‌های هوا در نزدیکی سطح خود منتقل می‌کند و پردازنده در این فرآیند، کمی خنک می‌شود. اگر هوا در حال حرکت باشد، این مولکول‌های گرم شده شناور می‌شوند و به هوای خنک‌تر اجازه می‌دهند که جایگزین آن‌ها شود و گرمای بیشتری را جذب کند.
اما استفاده از فن، هوا را مجبور به حرکت می‌کند. این موضوع، جریان ثابتی از هوای خنک‌تر را برای جذب گرما از جسم فراهم می‌کند و سرعت خنک شدن پردازنده را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
سینک‌های حرارتی
به دلیل دمای بالایی که این تراشه‌ها می‌توانند به آن برسند، صرف عبور هوا از روی یک CPU برای خنک کردن آن کافی نیست. هیت سینک بلوکی از آلومینیوم یا فلز دیگری است که برای هدایت گرما طراحی شده است.
پایین هیت سینک، صاف است تا حداکثر تماس با CPU را فراهم کند، همچنین سطح بالایی شامل تعدادی باله باریک با کانال‌های هوا بین آن‌ها است. این امر، سطح در دسترس برای خنک‌سازی همرفتی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. همچنین میزان گرمایی را که فن CPU می‌تواند از طریق دمیدن هوا در این کانال‌ها دفع کند، افزایش خواهد داد.
سرعت متغیر فن های cpu
اکثر فن‌های CPU مدرن دارای حسگر کنترل سرعت متغیر هستند. این حسگرهای موجود در مادربرد می‌توانند دمای CPU را در حین کار کردن کامپیوتر کنترل کنند. بنابراین فن را در پاسخ به فعالیت و بار پردازشی به سمت افزایش یا کاهش سرعت هدایت می‌کنند.
بسته به سازنده CPU و خنک‌کننده آن، ممکن است فعالیت فن سی پی یو در طول دوره‌های بیکاری متوقف شود و فقط در صورت محاسبات شدید و رو به بالا بچرخد. هنگام اجرای برنامه‌های گرافیکی فشرده، مانند ابزارهای طراحی به کمک رایانه یا برنامه‌های رندر ویدیو، باید صدای چرخش فن کامپیوتر را بشنوید.
در عین حال، ممکن است زمانی که رایانه کارهای فشرده کمتری مانند وبگردی یا ساخت اسناد ورد را انجام می‌دهد هم صدای فن CPU را بشنوید که با سرعت بالا کار می‌کند. این امر می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل یا بدافزار باشد که روی سیستم شما اجرا می‌شود.
انواع فن پردازنده
دو نوع خنک‌کننده پردازنده وجود دارد که معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارت از فن پردازنده نوع هوازی و فن پردازنده نوع مایع هستند.
1. فن پردازنده نوع هوازی(هوا خنک)
یک خنک‌کننده CPU می‌تواند از یک هیت سینک (جزئی که برای کاهش دمای دستگاه‌های الکترونیکی با پخش گرما در هوای اطراف طراحی شده است) یا یک هیت سینک و فن ترکیبی باشد. این سیستم‌های خنک‌کننده معمولا تهویه مطبوع نامیده می‌شوند و اغلب در سیستم‌های سنگینی استفاده می‌شوند که به افزایش جریان هوا نیاز دارند.
2. فن پردازنده نوع مایع(آب خنک)
نوع دیگری از فن سی پی یو مایع هم وجود دارد که در آن، مایع از طریق لوله‌های کوچک در هیت سینک به گردش در می‌آید. سپس گرما را از CPU به رادیاتور مخصوصی که عموما در بالای کیس قرار دارد انتقال می یابد و با هوای آزاد در ارتباط قرارمیگیرد. در نهایت، مایع خنک شده از طریق رادیاتور مجدد به CPU برمی‌گردد تا پروسه خنک کاری را ادامه دهد .
افزایش راندمان فن سی پی یو
با دنبال کردن چند مرحله می‌توانید فن خنک‌کننده CPU خود را به حداکثر کارایی برسانید. شما باید به طور مرتب فن و سینک حرارتی کامپیوتر را با استفاده از گردگیر هوای فشرده تمیز کنید. با این کار، از تجمع گرما جلوگیری می‌شود و به موتورهای فن و یاتاقان‌ها آسیب نخواهد رسید.
مطمئن شوید که کامپیوتر خود را خاموش کرده‌اید و قبل از گردگیری، چند دقیقه آن را خاموش کنید تا خنک شود. همچنین از شفاف و بدون مانع ماندن ورودی‌ها و دریچه‌ها و اجتناب از گره خوردن کابل‌ها در داخل کیس اطمینان حاصل کنید. این کار می‌تواند جریان هوا را مختل کند و یک گردگیری می‌تواند جریان هوا را از طریق کیس‌های کامپیوتر به حداکثر برساند.
صرف چند دقیقه برای حفظ عملکرد سیستم خنک‌کننده پردازنده و فن سی پی یو می‌تواند به معنای افزایش عمر سخت‌افزار و عدم نیاز به تعویض زودهنگام قطعات سوخته شده باشد.
استفاده از CPU بدون فن
از نظر فنی، می‌توان یک CPU را بدون فن استفاده کرد، زیرا فن‌ها هیچ نقشی در مکانیسم‌های داخلی پردازنده ندارند. با این حال، این کار فقط برای مدت زمان کوتاهی دوام می‌آورد، زیرا پردازنده بدون فن به هیچ وجه پایدار نیست.
اساسا ساختار داخلی CPU مخصوصا در پردازش‌های سنگین مانند گیمینگ می‌تواند به دمای بسیار بالایی برسد. طولی نمی‌کشد که CPU به‌طور خطرناکی داغ می‌شود. هنگامی که این موضوع اتفاق می‌افتد، بازیابی پردازنده تقریبا غیرممکن خواهد بود. این برای شما چاره‌ای جز خرید یک CPU جدید باقی نمی‌گذارد.
شاید فکر کنید یک کامپیوتر با سیستم خنک‌کنندگی مایع می‌تواند بدون فن کار کند. با این حال، با یک نگاه خوب به سیستم خنک‌کننده مایع متوجه خواهید شد که حتی آن‌ها نیز از فن‌ها استفاده می‌کنند. زیرا سیستم‌های خنک‌کننده مایع نیز از رادیاتور استفاده می‌کنند که واسطه انتقال گرما بین مایع و محیط است. آن رادیاتور هم یک فن سی پی یو دارد که گرما را از سیستم خنک‌کننده دور می‌کند.
فن CPU یا فن کیس؟
باید به یاد داشته باشید که هر دو فن CPU و فن Case به یک اندازه مهم هستند. بنابراین نمی‌توانید یکی از آن‌ها را به دیگری ترجیح دهید. زیرا آن‌ها دو هدف متفاوت را دنبال می‌کنند، حتی اگر مکانیسم آن‌ها یکسان باشد.
فن‌های CPU گرما را از پردازنده می‌گیرند و در داخل کیس آزاد می‌کنند. اما فن‌های کیس، جریان هوای گرم آزاد شده را از داخل کیس خارج می‌کنند. بنابراین اگر تنها از فن سی پی یو استفاده کنید، خنک‌کننده به اندازه کافی کارآمد نخواهد بود. زیرا شما فقط گرما را از پردازنده گرفته‌اید و به داخل کیس وارد کرده‌اید. این موضوع همچنان سخت‌افزار داخلی را گرم می‌کند و به نوبه خود، عملکرد رایانه شما را کاهش خواهد داد.
آیا پردازنده‌ها با فن عرضه می‌شوند؟
هنگامی که یک رایانه رومیزی تهیه می‌کنید، می‌توانید یک فن CPU با کیفیت بالا را برای آن انتخاب کنید. سپس خودتان می‌توانید آن را وصل کنید یا از یک متخصص واجد شرایط بخواهید تا آن را برای شما وصل کند.
فن سی پی یو جدا از پردازنده و با قیمت مناسب فروخته می‌شود. قبل از خرید، اطمینان حاصل کنید که توان فن برای تامین خنک‌کنندگی لازم رایانه شخصی شما کافی باشد؛ در غیر این صورت، فقط پول خود را هدر خواهید داد.
دوام فن سی پی یو
ارائه یک عدد دقیق یا حتی یک محدوده کلی برای دوام فن CPU کار دشواری است. آن‌ها بسته به کیفیت و روش نگهداری درست می‌توانند بین چند سال تا حتی یک دهه دوام بیاورند. اکثر فن‌های استاندارد اگر به طور مرتب تمیز شوند، بین 5 تا 6 سال دوام خواهند داشت. ذرات گرد و غبار و سایر زباله‌ها می‌توانند پروانه فن را مسدود کنند و به یکپارچگی آن آسیب برسانند.
همچنین اگر سخت‌افزار خود را اغلب اورکلاک می‌کنید، ممکن است عمر فن کوتاه شود. زیرا وقتی CPU را اورکلاک می‌کنید، توان بسیار بیشتری تولید می‌کند. همین امر باعث می‌شود انرژی بسیار بیشتری هم مصرف کند و گرمای زیادتری نسبت به حالت عادی تولید شود. فن سی پی یو برای جبران این گرمای اضافی باید بیشتر کار کند. بنابراین، احتمال سریع‌تر خراب شدن آن افزایش خواهد یافت.
جمع‌بندی
فن سی پی یو برای عملکرد صحیح پردازنده و اطمینان از دوام طولانی مدت آن، ضروری است. بنابراین، تمیز کردن آن به همان اندازه مهم است که فن‌های کیس رایانه را به طور منظم تمیز می‌کنید. حفظ فن‌ها بخش بزرگی از نگهداری و مراقبت رایانه محسوب می‌شود. در پایان، لطفا نظرات و سوالات خود را با امارات کامپیوتر در میان بگذارید. کارشناسان ما خوشحال می‌شوند به سوالات شما درباره فن‌های CPU و دیگر قطعات سخت‌افزار پاسخ دهند.
سوالات متداول
فن سی پی یو چقدر مهم است؟
وجود فن CPU برای هر رایانه شخصی کاملا ضروری است. این فن از داغ شدن CPU، کاهش عملکرد و خاموش شدن ناگهانی آن خواهد کرد.
آیا یک CPU می‌تواند بدون فن کار کند؟
سی پی یو نباید بدون اینکه راهی برای دفع گرما از پردازنده وجود داشته باشد کار کنند , زیرا این امر باعث اسیب جدی به cpu در کمترین زمان ممکن خواهد شد .
فن پردازنده AC است یا DC؟
این فن‌ها با برق DC عرضه می‌شوند و دارای سه پین هستند. پایه تغذیه آن‌ها معمولا 12 ولت DC است. منبع تغذیه در فن‌های DC می‌تواند از یک منبع DC تنظیم‌شده یا از پایه‌های هدر مادربرد باشد.